ความจริงผมไม่ได้ตั้งใจจะเขียนเรื่องการย้ายโปรแกรม Adobe Lightroom จากเครื่องคอมพิวเตอร์เดิมไปยังเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่แต่อย่างใด แต่บังเอิญเครื่องคอมพิวเตอร์เกิดเสียขึ้นโดยกระทันหันเมื่อช่วงต้นเดือนนี้ ซึ่งเกิดจาก Power Supply Unit เสีย และทำให้ไฟชอร์ต Mainboard พังตามไปด้วย เมื่อเช็คราคาซ่อมแล้วเห็นว่าไม่คุ้มกับที่จะจ่ายเงินค่าซ่อม ประกอบกับเห็นว่าเครื่องคอมพิวเตอร์เดิมของผมมีอายุการใช้งานมาก็ 7 ปีกว่าเข้าไปแล้ว จึงเห็นว่าถึงเวลาที่เราควรเปลี่ยนเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่เสียที
โดยที่เครื่องคอมพิวเตอร์เก่ามันใช้งานไม่ได้อีกแล้ว ผมมีแต่เพียง hard disk 1 ลูกที่ถอดออกมาจากเครื่องคอมพิวเตอร์เก่าเท่านั้น ซึ่งผมจะต้องดึงข้อมูลการใช้งานการจาก hard disk มาใช้ให้ได้ สิ่งที่กังวล คือ โปรแกรมต่างๆ ที่เรามีเราใช้ในเครื่องคอมพิวเตอร์เก่าจะสามารถโยกย้ายมาใช้ในเครื่องใหม่โดยสมบูรณ์หรือไม่ โดยเฉพาะข้อมูลต่างๆ ที่ใช้ทำงานตลอดมา ซึ่งโปรแกรม Lightroom เป็นโปรแกรมสำคัญสำหรับผมซึ่งมีไฟล์ภาพจำนวน 100,000 กว่าภาพ ที่ได้ import เข้ามาไว้ใน catalog ของ Lightroom
ข้อเขียนสั้นๆ นี้จึงเขียนมาจากประสพการณ์จริงที่ผมคิดว่าเป็นประโยชน์ต่อคนอื่นด้วย ไม่ว่ากรณีเป็นแบบเดียวกับผม หรือเป็นกรณีที่ต้องการย้ายโปรแกรม Lightroom ไปยังเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่ โดยที่เครื่องคอมพิวเตอร์ยังใช้งานได้อยู่ หรือใช้กับกรณีที่ได้ format hard disk เพื่อลง OS ใหม่ ซึ่งก็ล้วนเป็นวิธีการแบบเดียวกัน
ก่อนอื่น ผมขอเรียนข้อมูลเพิ่มเติมอีกเล็กน้อยก่อนจะเข้าเรื่องกัน คอมพิวเตอร์เดิมของผมเป็นเครื่อง Mac และเครื่องใหม่ก็ยังคงเป็นเครื่อง Mac แม้ว่าผมใช้งานกับเครื่อง Mac แต่ผมจะเขียนระบุไปด้วยในกรณีที่คำสั่งหรือข้อมูลที่ไม่ตรงกันระหว่างเครื่อง Mac กับ Windows ว่ามันต่างกันอย่างไรตรงไหนบ้าง ส่วน Lightroom ผมใช้ version 6 เป็น perpetual license ซึ่งหากท่านใดใช้ Lightroom Classic ก็มีวิธีการไม่น่าจะแตกต่างกับ Lightroom 6 แต่ถ้าท่านใดใช้ Lightroom CC ที่มีการเก็บข้อมูลทุกอย่างและไฟล์ภาพไว้บน Cloud ก็คงไม่ต้องทำอะไรตามขั้นตอนในบทความนี้ เพียงแค่ login เข้าบัญชี Lightroom CC ผ่านเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่ ก็สามารถใช้งานได้ทันที ก็ดีไปอย่างนะครับ
– การ backup ไฟล์ catalog
อันนี้สำคัญสุดเลยครับสำหรับคนใช้ Lightroom ผมได้ backup ไฟล์ catalog ของ Lightroom ไว้อย่างสม่ำเสมอ และผมได้ backup ไว้ 2 วัน ก่อนที่เครื่องคอมพิวเตอร์ของผมจะใช้งานไม่ได้ จึงนับว่าเป็นโชคอย่างหนึ่งที่เกิดจากความรอบคอบ
ปกติค่า default ในเครื่อง Mac นั้น Lightroom จะ backup ไฟล์ catalog ไว้ที่ Macintosh HD/Users/(User name)/Pictures/Lightroom/Lightroom Catalog.lrcat
ส่วนใน Windows นั้น Lightroom ค่า default สำหรับการ backup ไฟล์ catalog จะอยู่ที่ C:Users(User name)My PicturesLightroomLightroom Catlalog.lrcat
ส่วนใน Windows นั้น Lightroom ค่า default สำหรับการ backup ไฟล์ catalog จะอยู่ที่ C:Users(User name)My PicturesLightroomLightroom Catlalog.lrcat
แต่หากเราต้องการจะเก็บไฟล์นี้ไว้ที่ folder อื่นก็ทำได้ ในกรณีของผม ผมเก็บไว้ที่โฟลเดอร์ชื่อ Lightroom Database และการ backup ไฟล์ catalog ทุกครั้งที่เรากดปิด Lightroom โปรแกรมจะถามทุกครั้งว่าจะ backup Lightroom Catalog หรือไม่ ตามที่เราตั้งค่าไว้ใน Catalog settings ซึ่งก็ควรทำเป็นประจำ และยามว่างควรลบไฟล์ backup เก่าๆ ออกเสียด้วย เพื่อไม่ให้กินเนื้อที่ใน hard disk มากเกินไป
– การ backup ไฟล์ previews
การ backup ไฟล์ previews ก็จะเป็นไปโดยอัตโนมัติเมื่อเรา backup catalog ซึ่งไฟล์ previews นี้ ก็ถูกเก็บอยู่ในโฟลเดอร์เดียวกันกับ Lightroom catalog นั่นเอง โดยใช้ชื่อไฟล์ว่า Lightroom Catalog Previews.lrdata ปกติไฟล์นี้ก็ค่อนข้างใหญ่ อย่างไฟล์ของผมที่มีภาพอยู่เกิน 100,000 ภาพ ไฟล์ previews จึงมีขนาดใหญ่ประมาณ 50 GB
– สำรวจตรวจสอบโฟลเดอร์ที่เก็บ presets และ plug-ins
ตรวจสอบดูให้ดีว่าโฟลเดอร์ที่เก็บของบรรดา presets และของ plug-ins เก็บอยู่ในโฟลเดอร์ใด อันนี้ผมไม่ได้หมายถึงต้อง backup (หรือเราจะ backup เอาไว้ก็ได้ในกรณีที่ต้องการ format hard disk แล้วลง OS ใหม่) แต่หมายถึง เราจะต้อง locate ที่เก็บข้อมูลเหล่านี้ให้ได้ เผื่อต้องนำเอามาใช้กับเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่ ปกติก็กดดูในเมนู Preferences ว่าเราเก็บไว้ในโฟลเดอร์ใดบ้าง และกดดูใน Plug-in Manager ด้วย สำหรับแหล่งเก็บ plug-ins
– โฟลเดอร์ที่เก็บไฟล์ภาพ
ปกติเราก็ต้อง backup ข้อมูลไฟล์ภาพของเราทั้งหมดไว้อยู่แล้ว เมื่อนำไฟล์ภาพทั้งหมดไปใช้กับคอมพิวเตอร์ใหม่ ชื่อของโฟลเดอร์ ชื่อของ drive ควรเป็นชื่อเดิมให้ตรงตามตามข้อมูลใน catalog ถ้าเราต้องการเปลี่ยนชื่อ ก็ควรทำหลังจากย้ายข้อมูลทั้งหมดมาไว้ใน Lightroom ใหม่เรียบร้อยแล้ว
ตามที่ผมเขียนไว้ข้างต้นว่าผมมีไฟล์ภาพจำนวนมาก ก็แน่นอนอยู่แล้วว่าข้อมูลขนาดนี้คงไม่มีใครเก็บไว้ใน hard disk ที่อยู่ในตัวเครื่องคอมพิวเตอร์ ผมใช้ external hard disk เก็บไฟล์ภาพไว้ ดังนั้น เมื่อได้คอมพิวเตอร์ใหม่มา ผมเพียงแค่ต่อ external hard disk กับคอมพิวเตอร์ใหม่ ก็สามารถใช้งานได้แล้ว ไม่ต่องปรับเปลี่ยนอะไรในส่วนของที่เก็บไฟล์ภาพ
– การย้ายไฟล์ทั้งหมดลงในเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่
การย้ายไฟล์ที่กล่าวถึงทั้งหมดข้างต้นนั้นลงในเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่ เราต้องสร้างสิ่งแวดล้อมให้เหมือนกับสิ่งแวดล้อมเดิม อย่างที่กล่าวมาแล้ว โฟลเดอร์ และชื่อ drive ที่เก็บไฟล์ภาพ ใช้ชื่อเดิม อย่าเพิ่งเปลี่ยนชื่อใหม่ จะได้ไม่เกิดปัญหาอย่างเช่น missing photo ไฟล์ catalog ไฟล์ previews ตลอดจน presets และ plug- ins การย้ายมาเก็บในเครื่องใหม่แต่ต้องคง location หรือแหล่งที่เก็บไว้ในที่เดิมของมัน อย่าเพิ่งไปเปลี่ยนแปลงอะไร เมื่อทุกอย่างคงสภาพเดิม มันก็จะไม่มีอุปสรรคอะไร ตัวโปรแกรม Lightroom มันก็จะ locate ข้อมูลทุกอย่างได้ตามเดิม ไม่ว่าจะเป็น Collection หรือ Virtual Copy
สุดท้าย เมื่อทุกอย่างเราได้เตรียมการไว้เรียบร้อยแล้ว ก็ติดตั้งโปรแกรม Lightroom ในเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่ของเรา แล้วปิดโปรแกรมดูการทำงานของโปรแกรม ซึ่งการใช้งานครั้งแรกหลังจากติดตั้งใหม่ เรายังไม่ได้ load catalog ขึ้นมา หลังจากนั้น ปิดโปรแกรมไปก่อนได้เลยครับ แล้วไปdouble click ที่ไฟล์ catalog คือ Lightroom Catalog.lrcat ที่เรามีอยู่ โปรแกรม Lightroom ก็จะเปิดใช้งานได้ตามปกติ ตรวจสอบดูข้อมูลไฟล์ภาพมีมาครบหรือไม่ keyword มาไหม plug-ins และ presets มีมาครบหรือไม่ ถ้าไม่ครบก็ติดตั้งแก้ไขในส่วนที่ไม่ครบเพิ่มเติมเอาครับ เป็นอันเสร็จสิ้นกระบวนการ